Unconventional micropalaeontological methods have been employed in order to examine calcareous-silicic rocks and intercalations of crystalline limestones from 7 localities of amphibolites* in the gneissic Gory Sowie Block. Very poorly preserved microflora and relicts of skeletal fauna, i.e. fragments of radiolarians, calcareous shells of Hyolithes, problematic conoidal forms and minut ?brachiopod shells have been found for the first time in the investigated rocks. A few specimens belonging to Archaeogastropoda, Ostracoda and ?Vermes have been identified, too. The microfossil assemblage contains also problematic taxa. The discovery of microfossils including skeletal fauna in crystalline limestones (marbles) enclosed in schistose diabasic amphibolites of the Gory Sowie Block has an outstanding stratigraphical importance. It is possible now to accept that the rocks are undoubtedly younger than Precambrian. The most probable age would be Cambrian. There have been over 10 isotopic datings reported for the Gory Sowie Mts. Various methods have been used and different minerals examined. Most of the ages fall within the Ordovician. There are also rather extreme results pointing to the Proterozoic and Devonian, and even to the Early Carboniferous.
Praca jest syntezą najnowszych badan wykonanych w obrebie gnejsowego bloku sowiogorskiego oraz na obszarach przyleglych. Przedstawiono w niej charakterystyke serii skalnych, probe rekonstrukcji serii premetamorficznych Gor Sowich, paleontologiczne udokumentowanie ich wieku, problem ewolucji strukturalnej bloku sowiogorskiego, datowania wieku izotopowego gnejsow i migmatytow Gor Sowich na tle datowan wieku izotopowego prekambryjskich serii metamorficznych Europy środkowej, oraz wplyw bloku sowiogorskiego na paleogeografie paleozoiku Sudetow Środkowych. Geological position of the Sowie Gory block and its influence on the paleogeography of the Paleozoic of Central Sudetes Abstract On the basis of micropaleontological studies a Riphean age of the pre-metamorphic series of the Sowie Gory block has been ascertained. The prior opinions on the age of the gneisses and migmatites of that area have been revised. The opinion is put forward that the processes of folding and metamorphism began subsequently to the Riphean. that is in the Cadomian cycle, and ended during the Caledonian orogenesis at the turn of Ordovician and Silurian. Radiometric dating from the Sowie Gory area and other places of the „European Variscides zone” have been compiled. It is ascertained that the influence of the Sowie Gory block on the paleogeography of the Paleozoic of Central Sudetes began at the time of the Variscan movements.
W oparciu o ostatnie wyniki badan geofizycznych i geologiczno-wiertniczych oraz wykonane mapy i przekroje geologiczne dokonano kompleksowej analizy budowy geologicznej i strukturalnej obszaru przedsudeckiego. Wyrozniono: prekambryjski fundament krystaliczny oraz pietra strukturalne: kaledonskie, waryscyjskie, laramijskie i polaramijskie. Wykryto tzw. grzede zarkowsko-rawicko-ostrzeszowską bedącą rownoleznikowym elementem waryscyjskim oddzialującym na uklad facji i rozwoj strukturalny oraz rozmieszczenie zloz w permsko-mezozoicznym pietrze strukturalnym. Scharakteryzowano przebieg sedymentacji permsko-mezozoicznej, prawidlowości budowy struktur lokalnych, ich typy i rozwoj w czasie oraz kolejne etapy przebudowy tektonicznej obszaru. Omowiono prawidlowości rozmieszczenia bituminow i innych surowcow uzytecznych oraz wskazano kierunki dalszych prac badawczych i poszukiwawczych. Praca zawiera charakterystyke sedymentologiczną najnizszego kulmu lądowego w polnocnej cześci niecki środsudeckiej, osiągającego 2100 m miązszości. Utwory kulmowe są wychylone z pierwotnie poziomego polozenia i zapadają pod kątami 20-40° ku poludniowi. Osady kulmowe cechuje regularna cyklicznośc sedymentacji. Cyklotemy te są pod wzgledem litologicznym podobne do typu piedmontowego cyklotemow pensylwanskich w poludniowych Appalachach. W kulmie cyklicznośc sedymentacji polega na naprzemianleglości zlepiencow sedymentowanych „subaeralnie” na plaskiej środgorskiej powierzchni aluwialnej oraz subszaroglazow i mulowcow, tworzących sie w jeziorzyskach lub w plytkich rozlewiskach prądującej wody. Zlepience nalezące do petromiktycznych ortokonglomeratow osadzaly sie z silnie burzliwych prądow trakcyjnych, ktore przekroczyly drugi punkt krytyczny. Rzadziej wystepują zlepience o charakterze tilloidow, osadzone przez potoki blotne. Osady drobno ziarniste sklasyfikowano jako subszaroglazy oraz mulowce mikowo-chlorytowe. Osadzaly sie one glownie z prądow trakcyjnych dzialających w fazie transportu rytmicznego. Osady kulmu są pod wzgledem mineralogicznym malo dojrzale, przy dobrej dojrzalości teksturalnej. Silne zageszczenie szkieletu ziarnowego oraz obecnośc otoczakow z dolkami wciskowymi wskazują na znaczną kompakcje pod duzym nadkladem. Osady gruboklastyczne są czesto scementowane kalcytem, przy czym cementacja miala miejsce w poźniejszych stadiach diagenezy, juz po zageszczeniu szkieletu ziarnowego. Cementacja spowodowana zostala ogrzaniem roztworu porowego wskutek pogrązenia sie osadow w szybko zapadającym sie basenie. Syderytowe spoiwo osadow jeziorzyskowych moglo tworzyc sie wcześniej, w świezo zlozonym osadzie. Opisano zjawiska metasomatozy weglanowej, dającej w skrajnych przypadkach prawie czyste metasomatyty kalcytowe lub syderytowe. Analiza wewnetrznej tekstury pozwolila wyroznic 4 typy zlepiencow, ze wzgledu na ulozenie otoczakow plaskich: bezladny, dachowkowy, pseudodachowkowy i rombowy. Opisano rozmycia, a ze struktur postdepozycyjnych - pogrązy i wyciśniecia. Ze struktur organicznych najpospolitsze są gleby stigmariowe, spotyka sie tez ślady pelzania organizmow mulozernych. Analiza kierunkow transportu i pochodzenia materialu detrytycznego wskazuje, ze kulmowy basen sedymentacyjny zasilany byl jednocześnie co najmniej z trzech otaczających go i silnie erodowanych obszarow: z polnocy i polnocnego-zachodu z lancucha prakaczawskiego, ze wschodu i poludniowego-wschodu z bloku prasowiogorskiego oraz z poludnia i poludniowe go-zachodu z masywu poludniowego. W związku z po wyzszym wyrozniono trzy prowincje odpowiadające osadom „czystym, czyli pochodzącym z jednego z wyzej wymienionych obszarow źrodlowych, oraz prowincje zlozoną, charakteryzującą sie pomieszanym materialem roznego pochodzenia. W pierwszym etapie rozwoju basenu obserwuje sie dośc ostro i wyraźnie odgraniczone prowincje, a w miare jak basen rozwijal sie, coraz bardziej przewazają osady prowincji zlozonej. Kulmowe osady niecki środsudeckiej tworzyly sie w basenie lączącym sie prawdopodobnie ku wschodowi, ponad zapadnietymi obszarami, z innymi zbiornikami dolnokarbonskimi. Kulm w niecce środsudeckiej jest wycinkiem pierwotnie znacznie bardziej rozleglej pokrywy osadow, przykrywającej niegdyś depresje Świebodzic, polnocną cześc kry sowiogorskiej, a takze jej poludniowo-zachodnie obrzezenie. Starsze osady kulmowe niecki środsudeckiej tworzyly sie w warunkach lądowych, w szybko osiadającym środgorskim basenie. We wschodnich cześciach tego basenu odbywala sie wspolcześnie sedymentacja detrytyczna w środowisku morskim (struktura bardzka i row wschodniosudecki). Kulm niecki środsudeckiej moze byc uwazany za molase lancuchow mlodokaledonskich, odmlodzonych i silnie przebudowywanych przez schylkowe ruchy orogenezy bretonskiej. Ruchy te rozczlonkowaly lancuch mlodokaledonski na obszary wypietrzane, prze dzielone osiadającymi basenami. Czerwone zabarwienie osadow kulmowych jest cechą wtorną, związaną z doprowadzeniem hematytu, szczegolnie wzdluz dyslokacji. The Lower Carboniferous of the Intrasudetic Basin. Sedimentary petrology and basin analysis Abstract This paper deals with the oldest Kulm sediments of the Intrasudetic Basin, South -Western Poland. A cyclic sedimentation is the most characteristic feature of the deposits in question. The Kulm cyclothems resemble especially some of the Pennsylvanian cyclothems in southern Appalachians. The Kulm sedimentary basin trending E-W was surrounded by rising ranges and massifs. The northern border of the basin is evidently tectonic in character. It ran along the faults, which were active during the sedimentation. The fault scarps were accompanied by a relatively narrow zone of the fanglomerate. In other parts of the basin the petromict orthoconglomerates and subgraywackes and siltstones have been deposited. The sedimentary processes were accompanied by the volcanic activity. Three major ranges or massifs supplied the detrital material to the basin. The uplift and erosion history of these areas may be read from an analysis of the sedimentary petrologic provinces as combination with the paleocurrent studies. The Kulm sediments may be regarded as a molasse of the Caledonian ranges, rejuvenated owing to a strong tectonic activity of the Bretonian orogenesis. On the other hand, the Kulm resembles in some degree the Rift-valley or Graben deposits or the Red-Bed association.
Praca niniejsza zawiera opis 28 gatunkow fauny gornodewonskiej, zebranej z otoczakow wapieni wystepujących w kulmie z Ksiąza. Wiele z tych gatunkow zostalo po raz pierwszy znalezionych w dewonie Polski. Opierając sie na materiale paleontologicznymi obserwacjach sedymentologicznych autor dochodzi do wniosku, ze otoczaki wapieni pochodzą z rozmytych osadow nizszego i gornego franu, ktore powstaly pierwotnie na gnejsach Gor Sowich. Utwory franu powstaly w plytkomorskim zbiorniku sedymentacyjnym, w ktorym istnialy rafy lub biohermy stromatoporowe i koralowce we. Transport otoczakow odbywal sie z poludnia i z poludniowego zachodu. Fauna and age of limestone pebbles from the Culm of Ksiąz Abstract In this paper are described out 28 species of the Upper Devonian fossils yielded by limestone pebbles from the Culm of Ksiąz. Many of these species are toeing reported for the first time from the Devonian of Poland. Palaeontological evidence and the writer's sedimentological observations reliably indicate that the limestone pebbles were eroded from the Lower and Upper Frasnian deposits that originally covered the gneisses of the Sowie Mts. The Frasnian deposits were laid down in a shallow-sea basin of sedimentation containing reefs or stromatoporoid and coral bioherms. The pebbles were brought from the south and the south-west.
Abstract W pracy przedstawiono wyniki badan mikropaleontologicznych paragnejsow, tworzących niewielkie wystąpienie w obrzezeniu serpentynitowego masywu Braszowic-Brzeźnicy na bloku przedsudeckim. Po raz pierwszy stwierdzono w tych skalach wystepowanie Acritarcha , Cyanophyta oraz mikroproblematykow. Zespol oznaczonej mikroflory wskazuje na gornoproterozoiczny wiek pierwotnych serii osadowych, z ktorych badane gnejsy powstaly. Microfossils from the paragneisses of Braszowice vicinity (Fore-Sudetic Block) Abstract This paper provides the results of the micropaleontological investigations of paragneisses which occur in the surroundings of the Braszowice-Brzeźnica serpentinitic massif on the Fore-Sudetic Block. The Acritarcha , Cyanophyta and microproblematic fossils have been found. The microfloral assemblage indicates the late Proterozoic age of the sedimentary rocks from which the gneisses studied have been arisen.
Stratigraphic problems of the metamorphic rocks of the Sudeten Mts and the Fore-Sudetic block in the light of new paleontological investigations
New macro- and micropaleontological research methods have been applied in order to find faunal and microfloral remains in metamorphic rocks. This paper present a synopsis of the result achieved so far and discusses their significance for the stratigraphy and tectonics in the investigated complexes. A number of new stratigraphically fixed horizons in the Upper Proterozoic and Cambrian till Lower Carboniferous were recognized.
W pracy przedstawiono metody poszukiwan skamienialości w seriach metamorficznych. Omowiono nowe stanowiska fauny i mikroflory w skalach metamorficznych oraz ich znaczenie dla stratygrafii i tektoniki niektorych jednostek strukturalnych Sudetow. Na podstawie danych paleontologicznych zaliczono badane serie do roznych okresow stratygraficznych w przedziale czasowym ryfej—dolny karbon.
Praca zawiera opis fauny stromatoporoidow i koralowcow sylurskich stwierdzonych po raz pierwszy w metamorfiku Sudetow Środkowych. Na podstawie zebranej fauny udokumentowano gornosylurski wiek wapieni i fyllitow z Malego Bozkowa. Dotychczas warstwy te zaliczano do gornego dewonu, kambro-syluru lub ordowiku. Badania autorow niniejszego opracowania dostarczyly rowniez materialu do wstepnego wyjaśnienia warunkow sedymentacji. On the age of limestones and phyllites from Maly Bozkow (Central Sudetes) Abstract A description is given of a fauna of Silurian stromatoporoids and corals for the first time reported from the metamorphic series in the Central Sudetes. On the basis of that fauna the limestones and phyllites from Maly Bozkow have been reliably referred to the Upper Silurian. Heretofore, these beds had been currently assigned to the Upper Devonian, Cambro-Silurian or Ordovician. The writers' investigations have also provided materials useful in a preliminary account of the conditions of sedimentation
W pracy przedstawiono wyniki badan mikropaleontologicznych wapieni krystalicznych przewierconych otworem wiertniczym w paśmie gorskim Krowiarek. Zrewidowano i uznano za niewystarczające dotychczasowe kryteria podzialu stratygraficznego metamorficznej serii stronskiej. Na podstawie po raz pierwszy stwierdzonych zespolow Acritarcha zaliczono badane wapienie krystaliczne do poziomu granicznego gorny wend-dolny kambr. Stwierdzono wystepowanie przeobrazonych trachyandezytow wzglednie ich tufow. Microflora of the crystalline limestones from the vicinity of Nowy Waliszow (Krowiarki Mts., Central Sudetes) Abstract The results of micropaleontological studies on crystalline limestones drilled in the Krowiarki Mts belt are described. The previous criterion of stratigraphic dividing of the metamorphic series of Stronie Śląskie has been revised and considered as insufficient. On the ground of the Acritarcha assemblages, which have for the first time been discovered, the studied crystalline limestones are included among the boundary-horizon between the Upper Vendian and the Lower Cambrian. The metamorphosed trachyandesites or their tuffs have also been found.
Probleme de l’âge des calcaiores a crinoides de Chelmik (Basse Silesie)
Niniejsze opracowanie (jest probą ustalenia niejasnej dotychczas pozycji stratygraficznej dolnokarbonskiej serii skalnej budującej wzgorze Chelmik w okolicy Wojborza (Gory Bardzkie). Na podstawie opracowanej fauny autorzy dochodzą do wniosku, ze seria ta nie jest mlodsza od środkowego wizenu.
Le travail contient la liste de la faune trouvee dans la fosse sur la pente nord-est du mant Chelmik. Voir la liste no 1, texte polonais. Le materiel paleontologique, ramasse par lies auteurs, indique que les calcaires cites - ne sont pas plus jeunes que le Viseen moyen. Les auteurs appuyent ces conclusions sur l’analogie de l’association decrite de la faune avec l’association connue du „calcaire dinantien” (Viseen inferieur et moyen) des environs de Nowa Wieś pres de Srebrna Gora, et aussi a la base des profiles lithologiques de ces deux regions. Se basant sur ces deux analogies - les auteurs supposent que le mont Chelmik et les environs de Srebrna Gora doivent se trouver dans les rayons de la meme zone faciale.
Cambrotrypa (Tabulata) from metamorphic rocks of the Western Sudetes
The genus Cambrotrypa (Tabulata) hitherto unknown in Europe was found by the author in the top part of the Wojcieszow limestones (Kaczawa Mts, Western Sudetes). A new species Cambrotrypa sudetica is erected. The age of the Wojcieszow limestones is discussed. Their top part is tentatively assigned to the Middle Cambrian.
